تسمه نقاله چيست؟

تقريبا تمام انسان‌ها براي يكبار هم كه شده يك سيستم نوار نقاله (تسمه نقاله) را از نزديك ديده‌اند. يا اگر هم از نزديك مشاهده نكردند دست كم در فيلم‌هاي سينمايي و تلويزيوني ديده‌اند. در واقع هنگامي كه شما براي خريد به فروشگاه يا سوپر ماركتي بزرگ مراجعه مي‌كنيد، اقلام خريداري شده را روي تسمه نقاله قرار مي‌دهيد تا به دست متصدي صندوق برسد. يا وقتي كه از هواپيما خارج مي‌شويد و منتظر چمدان خود هستيد، منتظر مي‌مانيد تا بارهاي شما روي تسمه نقاله به حركت در بيايد و به دست شما برسد. 

قاعدتاً‌ اين دو نمونه بارزترين كاربرد تسمه نقاله در زندگي روزمره هر فردي‌ست كه مي‌تواند به اهميت تسمه نقاله پي‌ببرد يعني تسريع در انتقال و جا به جايي اجسام و مواد از مكاني به مكاني ديگر.

امروزه  بهره‌گيري از سيستم نوار نقاله | تسمه نقاله كاملاً اجتناب ناپذير و اساس هر صنعتي محسوب مي‌شود و صنايع گوناگون بسته به نيازهاي خود از انواع نقاله بهره مي‌برند.

تسمه نقاله به فارسي از تركيب دو واژه انگليسي Conveyor Belt  ترجمه است كه البته به آن تسمه كانواير يا نوار نقاله هم اطلاق مي‌شود كه غالبا در ايران واژگان نوار نقاله را به سيستم حركتي تسمه نقاله از پايه نسبت مي‌دهند كه از موتور گيربكس، غلطك (درام ابتدايي و انتهايي) تشكيل شده است كه سيستم كامل يك نقاله را تشكيل ميدهند و به نواري كه مواد حمل شونده روي آن قرار مي‌گيرند تسمه نقاله گفته مي‌شود. (توجه: لزوماً‌ چنين تخصيص واژگان صحيح نيست و به فارسي كاملاً‌ نسبي هستند.)

تاريخچه

 نخستين تسمه نقاله در قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت.

در سال ۱۸۹۲، توماس رابينز اقدام به اختراع مجموعه‌اي از محصولات كرد كه منجر به توسعه و استفاده تسمه نقاله در معادن براي جا به جايي مواد معدني از قبيل: ذغال سنگ، سنگ معدن و ....  شد.

در سال ۱۹۰۱ ساندويك اقدام به ساخت و توليد تسمه نقاله استيل كورد (تسمه نقاله فولادي) كرد. در سال ۱۹۰۵ ريچارد ساتكليف نخستين تسمه نقاله‌ي ويژه براي حمل و جا به جايي زغال سنگ در معادن را توليد و عرضه كرد كه منجر به انقلاب صنعتي بزرگي در صنعت معدن شد.

در سال ۱۹۱۳ هنري فورد خطوط مونتاژ تسمه نقاله را  در مجموعه‌ي كارخانه اتومبيل سازي فورد راه‌اندازي كرد.

در سال ۱۹۷۲ "جامعه فرانسه REA" طولاني‌ترين سيستم انتقال از طريق نوار نقاله را به طول ۱۳.۸ كيلومتر ايجاد كرد.

در سال ۱۹۵۷ شركت لاستيك سازي گودريچ در آمريكا اقدام به توليد و عرضه نوعي از تسمه نقاله نمود كه تا رسيدن به سيستم تسمه نقاله ي انبوه ادامه داشت. اين سيستم با داران بودن يك پيچ كمتر، عمري طولاني‌تر نسبت به تسمه نقاله‌هاي قديمي داشت چرا كه تمام سطح نقاله را پوشش ميداد.

اين نوع از نوار نقاله ديگر توليد نمي‌شود چرا كه تسمه‌هاي امروزي بدون هيچ‌ پيچشي عمري طولاني‌تر و لايه‌هايي بيشتر دارند. در سال 1970، كمپاني " اينترالاكس" در شهر لوييزيانا حق انحصاري توليد انواع مختلف تسمه نقاله ي لاستيكي را به نام خود ثبت كرد. 

ساختار 

تسمه نقاله داراي يك يا چند لايه است و به طور معمول داراي سه لايه است: پوشش لاستيكي بالا، منجيد‌ها و پوشش لاستيكي پايين.

منجيدها تار و پودي بافته شده در لايه‌ي مياني هستند كه به منظور مقاومت طولي و عرضي در تسمه نقاله تعبيه مي‌شوند. متداول‌ترين متريال‌هاي منجيد عبارت است از: رشته‌هاي فولادي، پلي‌استر، نايلون، كتون و آراميد.

لايه‌هاي پوششي معمولاً از لاستيك يا پلاستيك ساخته مي‌شوند. تسمه نقاله‌هاي فلزي زماني كه به استقامت بيشتري نياز است مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به عنوان مثال تسمه نقاله‌هاي با مقاومت‌هاي بيشتر از رشته‌هاي فولادي ساخته مي‌شوند. اين نوع تسمه نقاله  با مقاومت ۱۰ هزار نيوتون بر ميليمتر در معدن چيكي كاماتا در شيلي، دومين معدن بزرگ رو باز دنيا استفاده مي‌شود. در شيلي، استفاده از تسمه نقاله‌هاي پلي‌استر، نايلون و كتون با استحكام پايين رايج است و  از آراميد با نيروي مقاومت بين ۶۳۰ تا ۳۵۰۰ نيوتون بر ميلي‌متر نيز استفاده مي‌شود. مزاياي استفاده از تسمه نقاله با لايه‌هاي آراميدي، صرفه جويي در انرژي، افزايش طول عمر و افزايش بهره‌وري است. به عنوان مثال تسمه‌نقاله‌ي آراميدي با مقاومت ۲۲۵۰ نيوتون بر ميلي‌متر و به طول ۳۴۰۰ متردر معدن زغال سنگ بائودين واقع در چين مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه بنا بر گزارش رسمي اين امر باعث ۱۵ درصد صرفه‌ جويي در انرژي شده است. 

كاربرد

امروزه از انواع مختلف تسمه نقاله بسته به نوع صنعت مربوطه مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه غالباً‌ از نوع لاستيكي يا PVC هستند. وزن سيالات و نوع متريال حمل شونده در تصميم‌گيري براي انتخاب تسمه نقاله مورد نياز بسيار تاثير گذار است.

تسمه نقاله‌هاي با تيغه‌هاي مشخص كه با عنوان الواتور بلت يا  باكت الواتور شناخته مي‌شوند براي جا به جايي مواد به صورت عمودي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه استفاده از آنها براي بارگيري به كاميون‌ها بسيار متدوال است.

از تكنولوژي سيستم نوار نقاله در پله‌هاي برقي، فرودگاه‌ها، فروشگاه‌ها و همچنين در خط مونتاژ كارخانجات به كرات استفاده مي‌شود. در صنايع مادر همچون معدن، فولاد، سيمان، كشاورزي، بازيافت، و... بهره‌وري از تسمه نقاله امري اجتناب ناپذير محسوب مي‌شود.

از برند‌هاي مطرح تسمه نقاله مي‌توان به شركت‌هاي Continental AG, Fenner plc, Kale Conveyor, Terra Nova Technologies, ThyssenKrupp, HESE Maschinenfabrik GmbH and Tenova Takraf اشاره كرد.

طولاني‌ترين سيستم‌هاي تسمه نقاله در دنيا

طولاني‌ترين سيستم تسمه نقاله در دنيا در صحراي غربي واقع شده است. اين سيستم در سال ۱۹۷۲ توسط كمپاني Thyssenkrup به وسعت ۹۸ كيلومتر از معدن فسفات بوكرا به ساحل جنوبي شهر العيون تاسيس شده است.

 طولاني‌ترين سيستم حمل و نقل در فرودگاه در فرودگاه بين‌المللي دوبي به وسعت ۶۳ كيلومتر ساخته شده است. اين سيستم توسط كمپاني زيمنس در سال ۲۰۰۸ نصب و راه‌اندازي شد كه تركيبي از تسمه نقاله‌هاي معمولي و پالتي  هستند.

 معدن آلومينيم بوكسيت در غرب استراليا داراي طولاني‌ترين سيستم‌هاي تسمه نقاله يك تكه هستند كه طول يكي ۳۱ كيلومتر و ديگري ۲۰ كيلومتر است. اين سيستم تسمه نقاله مواد معدني فرآوري نشده را به طور مستقيم به پالايشگاه فرآوري آلومينيوم منتقل مي‌كند.

يكي ديگر از طولاني‌ترين سيستم‌هاي تسمه نقاله يك تكه از شهر مگالايا در هندوستان به كارخانه سيماني در بنگلادش به طول ۱۷ كيلومتر است كه ۹۶۰ تن مواد از قبيل سنگ آهك را انتقال مي‌دهد. ( ۷ كيلومتر از اين تسمه نقاله درهندوستان و ۱۰ كيلومتر آن در بنگلادش قرار دارد) اين سيستم توسط كمپاني فرانسوي AUMUND  طراحي و راه‌اندازي شده است.

ترجمه و تاليف توسط شركت فرابر پويا صنعت  https://fpsbelts.com